ورزش رزمی چیست؟
ورزش رزمی یا ورزش مبارزه‌ای نوعی ورزش رقابتی است که بیشتروقت‌ها، شامل مبارزه‌های تن‌به‌تن می‌شود، این نوع ورزش از قدیمی‌ترین ورزش‌های تاریخ بشر به شمار می‌رود و ریشه در مبارزه و جنگاوری دارد. در بسیاری از ورزش‌های رزمی، اگر یکی از مسابقه‌دهندگان بتواند امتیاز بیشتری نسبت به حریفش بگیرد یا او را از حرکت بیندازد، برنده می‌شود.
ورزش رزمی در حدود ۴۰۰۰ سـال قبل، توسط حکومت امپراتوری چین بـه نـام دودمن شیا برای نبردهای تن‌به‌تن پایه‌ریزی شد. ورزش‌های رزمی زیادی وجود دارند که منحصر به فرهنگ‌های مختلف از سراسر جهان است. هر نوع ورزش رزمی، قانون، تکنیک و ابزار خاص خودش را دارد.
هدف در ورزش‌های رزمی
ورزش رزمی به‌طورکلی، هدف از آن یا آسیب رساندن به حریف است یا فرد طوری مبارزه کند که حریفش تسلیم شود. معمولاً در ورزش‌های رزمی دو جنگجو شرکت دارند و پیروزی یکی از آن‌ها زمانی اعلام می‌شود که آن دیگری به‌شدت آسیب‌دیده باشد و یا فرد برنده از تعداد ضرباتی که زده، امتیاز بیشتری گرفته است. البته بعضی از آن‌ها بیشتر از دو شرکت‌کننده دارد. ورزش‌های رزمی سابقۀ تاریخی و حرفه‌ای طولانی در بازی‌های المپیک دارند.
درواقع اصطلاح «ورزش رزمی» به‌نوعی از ورزش بدنی اطلاق می‌شود که در آن دو شرکت‌کننده در یک مسابقۀ فیزیکی در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند. سه دسته اصلی از سبک‌های مبارزه؛ سَبک ضربه‌زدن، کُشتی و ورزش رزمی با سلاح هستند که در هنرهای رزمی ترکیبی و سایر مسابقات مشابه به کار می‌روند.
ورزش‌های رزمی چیست؟
به رقابت‌های تن‌به‌تن، ورزش رزمی می‌گویند یعنی درگیری فیزیکی باسلاح یا بدون سلاح. ورزش‌های رزمی تاریخچۀ طولانی دارند که با تمرین برای آمادگیِ جنگی شروع می‌شود. بیشتر ورزش‌های رزمی ریشه در فرهنگ دارند مثل انواع هنرهای رزمی شرق آسیا، ازجمله کاراته، کونگ‌فو، جوجیتسو و تکواندو. همۀ این ورزش‌های رزمی تکنیک و فرم واحدی دارند که در آن یک نفر باید مسابقه را ببرد و قهرمان شود. بعضی از ورزش‌های رزمی با استفاده از سلاح انجام می‌شود، مثل شمشیربازی که از شمشیر استفاده می‌کنند.
پرطرفدارترین ورزش‌های رزمی کدام‌اند؟
برخی از ورزش‌های رزمی محبوب عبارت‌اند از: بوکس، کاراته و هنرهای رزمی ترکیبی. در بوکس یا مشت‌زنی دو نفر با ضربات مشت در دو نوع آماتور و حرفه‌ای، با یکدیگر مبارزه می‌کنند. هنگام مشت‌زدن، دو شرکت‌کننده باید از دستکش مخصوص بوکس استفاده کنند. این ورزش در زمان مشخصی یعنی در راند‌های 3 دقیقه‌ای و با کنترل دقیق داوروسط در داخل رینگ انجام می‌شود. کاراته، هنر مبارزه‌کردن با دست‌خالی و یکی از رشته‌های هنرهای رزمیِ ژاپن است که دو رقابت‌کننده برای دفاع از خود ضربات متعددی با دست‌وپا به هم می‌زنند. هنرهای رزمی تکمیلی یک ورزش رزمی کامل است که مبارزان می‌توانند از ضربه‌های مُشت، آرنج، زانو، لگد، فنون درگیری و گلاویز شدن در خاک و فنون پرتابی استفاده کنند.
بهترین ورزش‌های رزمی برای دفاع شخصی کدام‌اند؟
بهترین ورزش‌های رزمی برای دفاع شخصی عبارت‌اند از: جوجیتسو، موی‌تای و کراوماگا. در ورزش رزمی جوجیتسو، مثل خیلی از ورزش‌های رزمی متداول، یادگیری تکنیک‌ها کمک بزرگی به جنگجویی که بر روی زمین پرت شده است می‌کند. موی‌تای یکی از سبک‌های آزاد ورزش‌های رزمی تایلند است که در آن از ضربه‌های مشت، آرنج، زانو و پا استفاده می‌شود و مستلزم داشتن بدنی ورزیده و قوی است. کراوماگا ابتدا به ارتش اسرائیل آموزش داده شد و بعد به غیرنظامیان. کراوماگا، تحت‌تأثیر هنرهای رزمی مختلف است و برای اطمینان از خنثی‌کردن تهدید، ضد حملات سریع و بی‌رحمانه را در اولویت قرار می‌دهد.
ورزش‌های رزمی در المپیک کدام‌اند؟
از ورزش‌های رزمی تنها 6 ورزش در المپیک حضور دارند: بوکس، شمشیربازی، جودو، کاراته، تکواندو و کشتی. در این میان کشتی از قدیمی‌ترین محسوب می‌شود که 708 سال پیش از میلاد مسیح، المپیک یونان باستان این ورزش را به دنیا معرفی کرد و بیست‌سال بعد رشتۀ بوکس ورزش کشتی را دنبال کرد. ورزش‌های رزمی دیگری هم در المپیک شرکت داشتند؛ مثل ساواته یا بوکس فرانسوی که روشی مشابه کیک‌بوکسینگ است و کاراته که بعداً هر دوی این‌ها از المپیک مدرن حذف شدند. رشتۀ تکواندو اخیراً به مسابقات المپیک راه پیدا کرده و اولین‌بار در بازی‌های المپیک 2000 سیدنی برگزار شد.
چند رشته ورزشی محبوب در گروه ورزش‌های رزمی
حال به معرفی تعدادی از ورزش‌های رزمی محبوب و متداول می‌پردازیم:
هنرهای رزمی ترکیبی (آمریکا)
هنرهای رزمی ترکیبی، یک ورزش رزمی کامل و تلفیقی از تکنیک‌های دیگر هنرهای رزمی از سراسر جهان است که تمرکز بر ضربات دست‌وپا، فنون گلاویزی و مبارزه در خاک در آن به‌کاررفته است. این مسابقات به طور معمول بر روی یک سکوی هشت‌ضلعی که دور آن با توری‌های فلزی پوشیده شده است، برگزار می‌شود.
کشتی
روشی برای مبارزۀ تن‌به‌تن بین دو حریف و بدون استفاده از هیچ وسیلۀ دیگری است که در آن هر فرد به دنبال کسب و حفظ تسلط بر دیگری هست. در دو سبک آزاد و فرنگی برگزار می‌شود. مسابقات روی تشک، نیاز به استفاده از فنون مختلف دارد از جمله؛ کلینچ، کُنده، بارانداز، فن کمر، زیر یک‌خم، دوخم و غیره.
شمشیربازی
شمشیربازی یکی از سه ورزش مرتبط ورزش‌های رزمی است که شمشیربازان به‌صورت انفرادی و تیمی در مسابقات به رقابت می‌پردازند. سه نوع شمشیر با تکنیک‌های متفاوت وجود دارد: فلوره یا فویل، ایپه و سابر که هر کدام با مقررات متفاوت مورداستفاده قرار می‌گیرند.
موی تای (تایلند)
موی تای یکی از قوی‌ترین و خشن‌ترین رشته‌های رزمی است که فرد انواع تکنیک‌های ضربه‌زدن و گرفتن، هم در حالت ایستاده و هم در فاصله نزدیک را یاد می‌گیرد. در این رشته ضربات بر تمام بدن وارد می‌شود. هنر هشت اندام اصطلاحی است که برای توصیف موی تای به کار می‌برند، چون ورزشکار این رشته از مشت، پا، آرنج، زاند و ساق پا بهره می‌گیرد. به‌صورت سنتی استفاده از سر هم برای ضربه‌زدن مجاز بود، ولی در مسابقات مدرن آن را حذف کرده‌اند.
ریشۀ ورزش موی تای را می‌توان در سنت‌های کونگ فوی هند جستجو کرد.
تکواندو (کره)
تکواندو روش مناسب استفاده از دست‌وپا می‌باشد. لگدزدن به سر، ضربات پرش چرخشی و توانایی ضربات سریع، چیزی است که تکواندو را از سایر هنرهای رزمی متمایز می‌کند. مسابقات جهانی تمرین تکواندو به ضرباتی که شامل ضربات چرخشی، لگد به سمت صورت یا هر دو باشد، امتیاز می‌دهد. لباس اصلی آن سفید بوده و درجه ورزشکار با رنگ کمربند آن مشخص می‌شود.
جوجیتسو (ژاپن)
جویجتسو یا جیو جیتسو یم هنر رزمی ژاپنی به شمار می‌رود و به معنای هنر نرم و یا روش تسلیم‌شدن است. این ورزش رزمیِ دفاع شخصی، بر مبارزه از فاصلۀ نزدیک، کار مقدماتی و تسلیم‌شدن تأکید دارد. جوجیتسو می‌تواند هم به‌صورت هجومی و هم به‌صورت دفاعی باشد. این ورزش شامل مهارت‌های مخالف در زمینۀ چنگ‌زدن، پرتاب، مهار و غیره است. عوامل مهم در این مبارزه؛ برهم‌زدن تعادل حریف و کنترل دست‌ها و استفاده بیشتر از قدرت پاها است تا فعالیت‌های فیزیکی حریف محدود شود و او را وادار به تسلیم‌شدن کند.
بوکس (انگلستان)
با اینکه بوکس را یکی از قدیمی‌ترین ورزشها می‌شناسند؛ ولی یکی از مشهورترین آن‌ها نیز می‌باشد. امروزه بوکس به یک فعالیت تجاری چندمیلیاردی تبدیل شده و به دلیل جذابیت گسترده این ورزش، اصطلاح بوکسور مثل «تجربۀ رضایت‌بخش» به‌عنوان یک بیان مجازی وارد زبان عامیانه شده است.
کاراته (چین، ژاپن)
کاراته که در ژاپن توسعه‌یافته است، به طور گسترده‌ای به‌عنوان برترین هنر رزمی شناخته می‌شود. بااین‌حال، تعیین رقم دقیق دشوار است، احتمالاً بیش از 100 میلیون نفر در سراسر جهان امروزه به کاراته روی آورده‌اند. این ورزش رزمی مبتنی بر ورزش‌های رزمی چینی است که در اواسط قرن بیستم ظهور کرد. کاراته در سه سبک کنترلی، غیر کنترلی و رینگی دسته‌بندی می‌شود. کاراته یعنی مبارزه و دفاع با دست‌خالی که مبتنی بر ضربه‌زدن است و شامل ضربات سریع مشت، لگد، زانو، آرنج و تکنیک‌های دستِ باز است. در کاراته ضربات با بیشترین قدرت و سرعت، به سمت حریف پرتاب می‌شوند.
ووشو و کونگ فو (چین)
در هنرهای رزمی چین دو ورزش ووشو و کونگ فو مترادف هستند و لی هرکدام می‌توانند سنت‌های متفاوتی از رزم چینی را توصیف کنند. کونگ فو اشاره به هر مهارت پیچیدۀ انسانی دارد که حتی می‌تواند فقط یک هنر رزمی نباشد؛ یعنی کلیه تمرینات بدنی و ذهنی را هم شامل شود. البته ووشو صرفاً یک هنر رزمی و جنگیدن است و مسابقات آن در دو بخش اصلی سانشو و تالو برگزار می‌شود.
آیکیدو (ژاپن)
هدف از خلق این هنر رزمی دفاع بدون آسیب‌زدن به حریف بود. آیکیدو تأکید بر حرکات و جنبش‌های داینامیک داشته و با استفاده از انرژی حریف و تشخیص به‌موقع ضربات حریف کنترل او را به دست آورده و با بازگرداندن نیروی حریف، مفصل‌های او را قفل می‌کند.
جودو (ژاپن)
ریشه پهلوانی باستانی ژاپنی جودو است. این رشته سال ۱۹۶۴ المپیک توکیو، اولین ورزش رزمی موجود در مسابقات المپیک بود. که از دو قسمت اوای به معنی آرام و دومی به معنای راه و روش گرفته شده است. الن رشته یک روش آرام جهت تربیت ذهن و جسم انسان می‌باشد و استفاده ازحرکات خشن و مشت و لگدزدن به حریف ندارد.
کِندو (شمشیرزنی ژاپنی)
۲ نوع شمشیر چوبی در این ورزش رزمی به کار می‌روند: شمشیر شینای که از جنس چوب بامبو است و برای تمرین مبارزه کاربرد دارد و شمشیر بوکن که از جنس چوب سخت است و برای اجرای کاتا؛ حرکات نمایشی رزمی کاربرد دارد.
بوجوتسو
هدف این ورزش رزمی آموختن ترفندهای استفاده از چوب است، یعنی یکی از اولین و ساده‌ترین سلاح‌های بشر. این ورزش رزمی وقتی شکل گرفت که حکومت ژاپن استفاده از شمشیر را جز برای سامورایی‌ها و نیروهایشان ممنوع کرد. مردم عادی که نه اجازه حمل شمشیر داشتند و نه توان مالی خریدش را، دنبال سلاحی مناسب می‌گشتند و چوب بلند یکی از بهترین سلاح‌های دفاعی در برابر شمشیر سامورایی‌ها بود. حرکات بوجوتسو به 3 دسته تقسیم می‌شوند: چرخاندن چوب، دفاع با چوب و حمله با چوب.
سامبو (روسیه)
در ۱۹۳۸ جمهوری شوروی سامبو را به‌عنوان یک ورزش رسمی تأیید کرد. سامبو اکنون به دو روش برگزار می‌شود: استایل سامبو مثل جودو شامل گلاویز شدن، پرتاب‌کردن و ضربه‌زدن بوده و قفل‌کردن دست‌وپا در آن ممنوع می‌باشد. استایل کامبت سامبو که در این روش تمام تکنیک‌های قفل‌کردن و خفه کردن دست‌وپا کاملاً آزاد می‌باشد.
وینگ چون
وینگ چون یک ورزش رزمی ساده و درعین‌حال کارآمد برای مبارزه و دفاع شخصی است. این ورزش، بیشتر بر هماهنگی حرکات ذهن و بدن و تمرکز روح و جسم اشاره دارد. ورزش وینگ چون جزو سبک‌های مناطق جنوبی چین محسوب می‌شود. از ویژگی‌های آن می‌توان مبارزه با دست بدون سلاح، سرعت ضربات و حرکات سریع بدن، تکنیک‌های مستقیم و ترکیبی، تلاش برای خنثی‌کردن حملات حریف و استفاده از چوب بلند را نام برد.
اسپوکس (ایران)
ورزش اسپوکس توسط استاد محمدرضا هاشم‌پور سال ۱۳۹۰ در ایران پایه‌گذاری شد و سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تلاش‌های زیادی برای ثبت این ورزش رزمی ایرانی در مجامع بین‌المللی ورزشی صورت گرفت. شمشیرهای اسپوکس از جنس اسفنجی بوده و کاملاً ایمن می‌باشد. اسپوکس در دوتایم ۳ دقیقه‌ای برگزار می‌شود.
جمع‌بندی
می‌توان فرض کرد که ورزش‌های رزمی از زمانی که مردم در سیاره زمین ساکن بوده‌اند، وجود داشته است. اگرچه ورزش‌های تیمی مانند فوتبال و بسکتبال در دهه‌های اخیر به طور روزافزون محبوب شده‌اند و ورزش‌های رقابتی همچنان به طور گسترده‌ای موردتوجه و بحث قرار می‌گیرند اما مردم هنوز هم برای تماشای دعوا جمع می‌شوند و فیلم‌سازان همچنان زندگی مبارزان واقعی و خیالی را روی پرده سینما به تصویر می‌کشند پس ورزش‌های رزمی همچنان مانند گذشته محبوب‌اند.
